Kondycja rynku polskich startupów – czy są powody do obaw?

Rynek startupów w Polsce pozostaje na stabilnym poziomie i rozwija się w podobnym tempie co w poprzednich latach. To młode firmy, z których większość powstała w ciągu ostatnich czterech lat. Inwestorzy nadal wyrażają zainteresowanie inwestowaniem w polskie startupy, jednak rynek weryfikuje zasadność ich istnienia i nie dla wszystkich upływ czasu wiąże się z dalszym rozwojem.

Jak wygląda polski rynek startupów?

Z raportu PFR Ventures i Inovo VC, dotyczącego polskiego rynku startupów w 2022 roku, wynika, że zainteresowanie inwestorów młodymi firmami pozostaje na stabilnym poziomie. Oszacowano, że w całym 2022 roku przez polski rynek VC przepłynęło 3,6 mld zł¹. Ta kwota odpowiada łącznej wartości kapitału, który polskie i zagraniczne fundusze zainwestowały w 435 rodzimych innowacyjnych przedsiębiorstw.

W stosunku do 2021 roku zwiększyła się o 15 proc. liczba sfinansowanych w ten sposób przedsięwzięć na rynku startupów. W całym 2022 roku zanotowano tylko 1 transakcję o charakterze „megarundy”. Kwotę 560 mln zł pozyskała polsko-fińska spółka ICEYE².

Warto zweryfikować przedstawione wyniki rynku startupów z 2022 roku z tymi, jakie przedstawiła Fundacja Startup Poland w swoim raporcie „Polskie Startupy 2022”³. Również i ten raport nie pokazuje, by doszło do spadku ilości dostępnego kapitału dla polskich startupów, ale prognozy ekspertów wskazują jednak, że może to nastąpić w kolejnych latach z uwagi na trudne warunki makroekonomiczne. Oto najważniejsze wnioski z raportu:

• B2B – jest najczęściej wykorzystywanym modelem funkcjonowania polskich startupów. 39 proc. takich firm kieruje swoją ofertę do dużych przedsiębiorców i korporacji, a co drugi startup – do małych podmiotów.
• 7 proc. startupów odczuwa brak zainteresowania inwestorów zagranicznych polskim rynkiem, a 38 proc. nie zauważa takiego negatywnego trendu.
• 28 proc. badanych startupów korzystało w 2022 roku z krajowych funduszy VC, a 22 proc. – z finansowania za pośrednictwem rodzimych aniołów biznesu.
• 67 proc. startupów skorzystało z jednej rundy zewnętrznego finansowania.
• 62 proc. właścicieli startupów oceniło, że zmiany wprowadzone w ramach Polskiego Ładu destabilizują ich biznes.

Najwięcej startupów, zgodnie z raportem „Polskie Startupy 2022”, istnieje w granicach 1-2 lat lub 3-4 lata, co pokazuje poniższy wykres:

Startupy choć niejednokrotnie rozpoczynają swoją przygodę z wysokiego pułapu wyceny, mają wielu inwestorów, to jednak próba czasu weryfikuje, czy jest jeszcze dla nich miejsce na rynku.

Przykład największej porażki startupów – WeWork

„Wall Street Journal” donosi, że startup WeWork – wspierany przez Softbank i inne czołowe firmy venture capital, który jeszcze 4 lata temu był wart 47 mld dolarów⁴, obecnie składa wniosek o postępowanie zabezpieczające na podstawie rozdziału 11 Kodeksu upadłościowego w USA. Takie postępowanie da firmie ochronę sądową na czas restrukturyzacji, zanim zostaną spłacone jej wierzytelności.

Już w sierpniu tego roku akcje WeWork zostały wycofane z giełdy w Nowym Jorku. Nie pomogło przejęcie firmy w 2021 roku przez BowX, tj. spółkę specjalnego przeznaczenia do przejęć in blanco. Wycena WeWork wynosiła wówczas 9 mld dolarów. Rok 2023 WeWork rozpoczął z niebagatelnym długiem. Na wiosnę firma zawarła umowy dotyczące restrukturyzacji zadłużenia.

Na upadku WeWork najwięcej stracił Softbank, ponieważ na początku bieżącego roku Vision Fund był największym udziałowcem.

Porażki startupów w Polsce i na świecie

WeWork nie jest odosobnionym przypadkiem, a wręcz potwierdza, że nawet wysoko wyceniane firmy mogą zaliczyć spektakularny upadek już w ciągu kilku lat działalności. Wystarczy przytoczyć kilka przykładów⁵:

• Spółka Fast – spółka pozyskała aż 125 mln dolarów dofinansowania, po czym zupełnie niespodziewanie ogłosiła, że zaprzestaje produkcji swoich produktów i usuwa markę.
• Marka Skully – producent nowoczesnych kasków motocyklowych z nawigacją GPS, głośnikami czy szerokokątną kamerą, pozyskał na platformie crowdfundingowej środki rzędu 2,5 mln dolarów, ale wyprodukować zaledwie 200 sztuk kasków. Właściciele startupu zdefraudowali pieniądze, a firma musiała ogłosić upadłość.
• Hello – producent sensora, który mierzył aktywność snu, zebrał na realizację swojego pomysłu 2,4 mln dolarów i zyskał wsparcie inwestorów. Nie przetrwał na rynku z uwagi na brak wypracowania odpowiedniego modelu biznesowego oraz chętnych do zakupu.
• Google Glass – słynny, innowacyjny, futurystyczny gadżet, który wyświetlał różne informacje w polu widzenia użytkownika, pozwalał na wykonywanie zdjęć i nagrywanie filmów. Ostatecznie upadł, a powodem porażki było to, że produkt Google Glass był zupełnie niegotowy na masową sprzedaż.
• Beer Hunter – polski startup, który miał wyszukiwać lokale gastronomiczne z preferowanym gatunkiem piwa i określeniem jego ceny. Uzyskał środki unijne na realizację produktu biznesowego, ale ostatecznie upadł. Oficjalnym powodem niepowodzenia był brak możliwości współpracy z lokalami gastronomicznymi.
• Jobsquare – kolejny startup z Polski, który miał wspierać znalezienie pracy w trybie online. Utrzymał się na rynku 5 lat, gromadził 9000 pracodawców i miał 150 000 pracowników zarejestrowanych w bazie. Zabrakło odpowiedniego finansowania zewnętrznego i spółka upadła.

To cię zainteresuje

Re-commerce, czyli trend na używane produkty

Rafał Cyrański

Biznes

BxD – czyli Biznes X Design, 23 listopada w katowickiej Akademii Sztuk Pięknych

Rafał Cyrański

Biznes

Dlaczego startupy upadają?

Odpowiedź na pytanie, dlaczego startupy ponoszą porażki, postarała się udzielić globalna platforma analityczna CB Insight⁶. Przeprowadziła badania na podstawie ponad 100 startupów, które poniosły klęskę. Analizy wykazały, że nie ma jednego, wspólnego powodu upadków tych firm. Jednak wymieniono 20 najczęstszych przyczyn:

• brak realnej potrzeby rynkowej – 42 proc. przypadków,
• brak gotówki i umiejętności rozsądnego gospodarowania pieniędzmi – 29 proc.,
• niewłaściwy skład zespołu pracowników i kierowników startupu – braki kompetencyjne – 23 proc.,
• brak uwzględnienia user experience przy opracowywaniu produktu – 17 proc.,
• ignorowanie potrzeb klientów – 14 proc.

Sukces startupu wynika z tego, czy spełnia konkretne potrzeby docelowych odbiorców – zarówno jeśli chodzi o produkty, jak i świadczone usługi. Zatrudnianie ekspertów do prowadzenia startupu i rzetelne wydatkowanie środków przeznaczonych na rozwój firmy to klucz do sukcesu w przypadku większości takich działalności.

Źródła:

1 https://mycompanypolska.pl/artykul/polski-rynek-startupow-odporny-na-zawirowania-wartosc-inwestycji-w-2022-roku-stabilna-%5Braport%5D/11173

2 https://mycompanypolska.pl/artykul/polski-rynek-startupow-odporny-na-zawirowania-wartosc-inwestycji-w-2022-roku-stabilna-%5Braport%5D/11173

3 https://startuppoland.org/wp-content/uploads/2022/11/Polskie-Startupy-2022-1.pdf

4 https://businessinsider.com.pl/gielda/wiadomosci/bankructwo-wework-to-jedna-z-najwiekszych-porazek-startupow-w-historii/q4lnqbp

5 https://reach4.biz/startupy/porazki-startupow-w-polsce-i-na-swiecie-upadki-projektow-poczatkiem-czegos-nowego/

6 https://digitalmasterinstitute.com/sztuka-ponoszenia-porazek/