Każde przedsiębiorstwo, które chce się rozwijać, powinno zdobywać jak najwięcej informacji o swojej branży, pozycji strategicznej oraz działaniach konkurencji. Odpowiedni kierunek rozwoju firmy powinien być dostosowany do makrootoczenia, w jakim funkcjonuje organizacja. W tym celu niezwykle przydatna okazuje się analiza SPACE, która pozwala dokładnie określić pozycję strategiczną przedsiębiorstwa oraz wskazać optymalną strategię działania.
Analiza SPACE – definicja i znaczenie
Analiza SPACE to narzędzie strategiczne, którego nazwa pochodzi od angielskich słów Strategic Position and Action Evaluation. Metoda została opracowana przez trzech naukowców: Rowe, Masona i Dickela. Według nich pozycja strategiczna firmy zależy od czynników zewnętrznych oraz wewnętrznych. Do czynników zewnętrznych zaliczamy otoczenie biznesowe, stabilność rynków oraz siłę branży. Z kolei czynniki wewnętrzne to przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa oraz jego zasoby finansowe. Analiza SPACE umożliwia więc kompleksowe spojrzenie na sytuację firmy i ułatwia podjęcie świadomych decyzji strategicznych.
Co mierzy analiza SPACE i dlaczego warto ją przeprowadzić?
Analiza SPACE opiera się na dokładnym badaniu czterech kluczowych obszarów:
- Własne przedsiębiorstwo – analiza konkurencyjności firmy, jej struktur organizacyjnych, sposobu działania, kondycji finansowej, polityki międzynarodowej, a także demografii, obowiązujących przepisów prawnych, kultury i trendów społecznych.
- Makrootoczenie firmy – ocena czynników niezależnych od przedsiębiorcy, takich jak sytuacja demograficzna i gospodarcza kraju, problemy polityczne, aktualne prawo oraz inne elementy wpływające na funkcjonowanie biznesu.
- Konkurencja – analiza firm działających w tej samej branży lub sektorze, w tym ocena dostępu do surowców, logistyki oraz poziomu rywalizacji rynkowej.
Dzięki analizie SPACE przedsiębiorstwo może trafnie określić swoją pozycję na rynku i dostosować działania do aktualnych warunków, co znacząco zwiększa szansę na sukces.
Strategie działania według analizy SPACE
Analiza SPACE umożliwia wybór jednej z czterech strategii zarządzania:
- Strategia agresywna – przeznaczona dla firm z silnym zapleczem finansowym, działających na konkurencyjnych rynkach, które mogą inwestować w rozwój, np. poprzez tworzenie innowacyjnych produktów czy usług.
- Strategia zachowawcza – stosowana przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w stabilnym otoczeniu, kontynuujące dotychczasowe działania przy umiarkowanym poziomie konkurencji.
- Strategia defensywna – odpowiednia dla firm z ograniczonymi zasobami finansowymi lub działających w niestabilnych branżach, wymagających ochrony przed ryzykiem.
- Strategia konkurencyjna – dedykowana organizacjom posiadającym wysoki potencjał, ale funkcjonującym w trudnych, zmiennych warunkach rynkowych.
Wybór odpowiedniej strategii pozwala firmie efektywnie planować rozwój i reagować na zmiany w otoczeniu biznesowym.
Jak przeprowadzić analizę SPACE krok po kroku?
Aby skutecznie wykonać analizę SPACE, należy postępować według następujących etapów:
- Określenie czterech głównych wymiarów analizy, czyli siły branży, potencjału finansowego, przewagi konkurencyjnej oraz stabilności otoczenia.
- Stworzenie układu współrzędnych, który pozwala zobrazować pozycję strategiczną firmy i wskazuje optymalną strategię działania.
- Wyznaczenie pozycji strategicznej przedsiębiorstwa, bazując na zebranych danych oraz ocenie czynników wpływających na organizację.
Analiza SPACE wymaga rzetelnych danych oraz precyzyjnych obliczeń. Choć w praktyce często bazuje na wykresach matematycznych, nie wszystkie czynniki da się dokładnie ująć w liczbach. Dlatego warto łączyć analizę SPACE z innymi narzędziami strategicznymi.
Przykład zastosowania analizy SPACE w praktyce
Aby lepiej zrozumieć, jak działa analiza SPACE, warto przyjrzeć się przykładowi kawiarni działającej w jednym z dużych miast w Polsce. W tym przypadku poszczególne zmienne mogą wyglądać następująco:
Dla stabilności otoczenia:
- zmienność przepisów prawnych,
- poziom inflacji,
- polityka kredytowa,
- zmienność stóp procentowych.
Dla siły branży:
- średnia liczba upadłości firm gastronomicznych,
- stopa bezrobocia w branży,
- trudności w pozyskiwaniu pracowników.
Dla potencjału finansowego:
- poziom wypłacalności,
- stopa zwrotu z inwestycji w kawiarnię,
- dynamika zysku netto.
Dla przewagi konkurencyjnej:
- konkurencyjność cen,
- liczba kawiarni w okolicy,
- kontrola nad dostawami składników.
W analizowanym przypadku można zauważyć, że stabilność otoczenia oraz potencjał finansowy są niskie, natomiast siła branży i przewaga konkurencyjna wysokie. W oparciu o te dane, firma może wybrać najbardziej odpowiednią strategię, która pozwoli jej skutecznie działać na rynku i budować przewagę konkurencyjną.
Dlaczego warto stosować analizę SPACE?
Analiza SPACE to jedno z najskuteczniejszych narzędzi strategicznych, które pomaga zarówno nowym firmom, jak i przedsiębiorstwom z ugruntowaną pozycją na rynku. Dzięki niej możliwe jest rzetelne określenie makroekonomicznych warunków działania, ocena potencjału branży oraz dostosowanie strategii do aktualnej sytuacji.
Regularne przeprowadzanie analizy SPACE pozwala zweryfikować dotychczasową strategię i wprowadzić ewentualne zmiany, które pomogą firmie wyróżnić się na tle konkurencji i osiągnąć sukces rynkowy.
