Cena, jakość produktu lub usługi oraz jakość obsługi klienta to kluczowe czynniki, jakie bierzemy pod uwagę, wybierając firmę, z której oferty chcemy skorzystać. Jednak od pewnego czasu część konsumentów coraz większą uwagę przywiązuje również do innych aspektów działalności firmy – takich jak zrównoważony rozwój czy działalność na rzecz lokalnej społeczności. Z kolei transparentność firmy staje się coraz ważniejszym czynnikiem, jaki pod uwagę biorą potencjalni pracownicy oraz kontrahenci i akcjonariusze w przypadku spółek giełdowych. Wszystkie te elementy – wraz z innymi – należą do społecznej odpowiedzialności biznesu. Czym tak właściwie jest CSR, jakimi narzędziami dysponują firmy, które chcą wdrożyć CSR i dlaczego warto to robić? Dlaczego niektóre firmy mają taki obowiązek?
CSR – co to jest i jaka jest geneza społecznej odpowiedzialności biznesu?
CSR to odpowiedzialne i racjonalne zarządzanie biznesem, którego celem jest nie tylko zysk finansowy, ale również „czynienie świata lepszym”. To szerokie pojęcie obejmuje strategię firm, pragnących mieć swój własny wkład w budowanie biznesu, który może zaoferować znacznie więcej niż korzyści materialne. Coraz więcej firm decyduje się na wolontariat pracowniczy, a firmy produkcyjne stawiają również na zrównoważony rozwój poprzez udoskonalanie procesów produkcyjnych tak, by w jak najmniejszym stopniu oddziaływały na środowisko naturalne. Istotnym elementem CSR-u jest również transparentność firmy w zakresie prowadzonych działań oraz wsparcie pracowników i wyrównywanie ich szans.
Społeczna odpowiedzialność biznesu wbrew pozorom nie jest nową ideą, a powstałą w wyniku ruchów hipisowskich. Pokolenie hipisów, walcząc o lepsze jutro, krytykowały kapitalizm za wyzysk pracowniczy i dążenie do jak najwyższych zysków bez patrzenia na konsekwencje społeczne czy ekologiczne.
Narzędzia społecznej odpowiedzialności biznesu
Przyjęło się, że CSR wdrażane są przez korporacje i duże firmy – przede wszystkim spółki giełdowe. Faktycznie, w przypadku największych graczy na rynku można mówić o pewnego rodzaju standardzie, którego oczekują zarówno klienci, jak i akcjonariusze czy kontrahenci. Duże firmy chętnie otwierają fundacje lub prowadzą cykliczne kampanie społeczne. Działalność fundacji TVN-u czy Polsatu oraz akcja Danone „Podziel się posiłkiem” doskonale wpisują się w ideę społecznej odpowiedzialności biznesu. Po jakie narzędzia CSR mogą sięgać firmy?
- wolontariat – najpopularniejsze narzędzie społecznej odpowiedzialności biznesu opiera się o prowadzenie fundacji, które działają w wybranym obszarze, wspierając leczenie dzieci, złotą jesień seniorów czy najbiedniejsze rodziny
- wolontariat pracownicy – w tym przypadku w wolontariacie udzielają się pracownicy, biorąc udział w Szlachetnej Paczce, pomagając w domach dziecka czy w schroniskach dla zwierząt
- kampanie społeczne – kampanie, których celem jest edukacja, realizowane są przez firmy działające w różnych branżach; najnowsza kampania województwa podlaskiego oraz agencji konsultingowej White Bits przypomina, że na rowerze warto jeździć w kasku
- programy pracownicze – jakiś czas temu głośno było o programie wdrożonym przez krakowskiego dewelopera gier Ganymede; pracodawca wynagradza każdy przyjazd do pracy rowerem kwotą w wysokości 3 zł, promując zostawianie samochodu w garażu i zdrowy styl życia
- maratony miejskie – Rossman i DOZ organizują maratony miejskie, promując aktywność
- zrównoważona produkcja – redukcja odpadów, zużycia energii poprzez OZE w firmie itd.
- znakowanie – informowanie klienta o metodach produkcji
- transparentna polityka firmy – terminowa i przejrzysta sprawozdawczość
- etyka – równe traktowanie klientów i pracowników
- wyrównywanie szans pracowników – programy szkoleniowe, udogodnienia dla niepełnosprawnych pracowników
- akcje na rzecz lokalnej społeczności – np. organizacja, współorganizacja pikników dla dzieci, pikników zdrowotnych
- darowizny – firmy przekazują darowizny dla potrzebujących, np. sklep Super Świstak pokrywa koszty wysyłki zakupionych przez klientów paczek z karmami dla Stowarzyszenia Pomocy Świnkom Morskim; inne sklepy oddają procent z marży, a dietetyk Michał Wrzosek przekazuje darowizny za każdy utracony kilogram przez jego podopiecznych
- akcje na rzecz ochrony środowiska – akcje sadzenia drzew, sprzątania parków, stawiania uli na dachach firm
- raport społeczny – regularne raportowanie swojej działalności CSR
Z powyższych narzędzi można wyodrębnić trzy główne formy działalności CSR: filantropia, etyka i działania proekologiczne. Kluczowa jest regularność i spójność w działaniu – pojedyncze akcje, choć również są potrzebne, nie wliczają się do społecznej odpowiedzialności biznesu.
Czy CSR zarezerwowany jest tylko dla dużych firm?
Chociaż uznaje się, że społeczna odpowiedzialność biznesu realizowana jest przede wszystkim w dużych firmach, każdy przedsiębiorca może wdrożyć CSR we własnym biznesie. Pokazują to powyższe przykłady, ale jest ich znacznie więcej. Coraz więcej firm udziela się na rzecz lokalnej społeczności, aktywizując pracowników, którzy chętnie do takich akcji się przyłączają. Taką działalność można połączyć z branżą, w jakiej działa firma – np. sklep z karmami dla zwierząt wspomaga odpowiednie stowarzyszenie. Można także obrać kierunek działalności, jakim interesują się pracownicy – np. wykorzystując talenty artystyczne pracowników. Warto także zbadać potrzeby lokalnego rynku – czego najbardziej potrzeba społeczności na osiedlu, w mieście czy w gminie.
Dlaczego społeczna odpowiedzialność biznesu opłaca się firmom?
Społeczna odpowiedzialność biznesu to idea, z której profity czerpią wszyscy – mieszkańcy, pracownicy i sama firma. Warto połączyć CSR z PR-em firmy, budując dobry wizerunek firmy. Dzięki temu korzysta na tym firma, zyskując lojalnych klientów i dobrych pracowników. Przedstawiciele firm, w których CSR jest rozwinięty podkreślają, że społeczna odpowiedzialność biznesu przekłada się zarówno na lepsze relacje biznesowe, jak i na mniejszą rotację specjalistów w firmie.
CSR a ESG – czyli obowiązkowa społeczna odpowiedzialność biznesu w spółkach akcyjnych
CSR to idea, która nie jest oparta na żadnych przepisach prawa. Co do zasady dobrowolna działalność, choć niekiedy wymuszana przez rynek, nie jest w żaden sposób kontrolowana, a oddolne inicjatywy są planowane, wdrażane, realizowane i rozliczane wewnątrz firm. Jednak UE poprzez dyrektywę CSRD unormowała prawnie taką działalność w obrębie dużych jednostek oraz małych i średnich spółek giełdowych. W dużym uproszczeniu unijna dyrektywa CSRD, która wynika z Zielonego Ładu, wprowadza ESG, będący unormowaną prawnie społeczną odpowiedzialnością biznesu. W ramach dyrektywy podmioty zobligowane są do przedstawiania sprawozdań w kwestiach środowiskowych, społecznych i praw człowieka, a także ładu korporacyjnego.
ESG (Environmental, Social, Governance) staje się więc obowiązkowym elementem działalności części firm, odpowiednikiem dobrowolnego CSR, a strategie i narzędzia wprost nawiązują do społecznej odpowiedzialności biznesu, która realizowana jest od lat w korporacjach, ale i mniejszych firmach. Jednak dzięki unormowaniu prawnemu zwiększają się szanse na redukowanie pozornych działań (a przez to szkodliwych), takich jak greenwashing, który niestety nadal jest stosowany.
Społeczna odpowiedzialność biznesu to szansa na zrównanie szans pracowników, transparentną politykę firmy w zakresie pozafinansowym, redukcję wpływu produkcji na środowisko naturalne i poprawę jakości życia lokalnej (i nie tylko) społeczności. Dzięki dobrze prowadzonym kampaniom PR-owym można mówić o sytuacji win&win, ponieważ na działalności CSR zyskuje również firma, która ją realizuje.
